7 πρακτικοί τρόποι για να επαναφέρεις το σώμα σου μετά από κρίση άγχους

Τι είναι το πάγωμα

Όταν βιώνουμε κάτι που το σώμα μας αντιλαμβάνεται ως απειλή, είτε είναι μία αράχνη, είτε έιναι καποιο πρόσωπο που είναι θυμωμένο, ενεργοποιούνται τρεις πιθανές αντιδράσεις του νευρικού συστήματος: πάλη (fight), φυγή (flight) ή πάγωμα (freeze).

Αν δεν υπάρχει τρόπος να παλέψουμε ή να φύγουμε, το σώμα επιλέγει να σταματήσει. Μπαίνει σε μια μορφή ακινησίας ή “αναστολής δράσης”.
Σε κάποιες θεωρήσεις, το πάγωμα είναι μια «παγωμένη μάχη ή φυγή» — δηλαδή η αντίδραση για δράση (fight / flight) «παγώνει», μπαίνει σε αναμονή.

Η αμυγδαλή, το κέντρο εντοπισμού απειλής στον εγκέφαλο, στέλνει σήμα κινδύνου, οι μύες συσπώνται έτοιμοι για δράση, και ο προμετωπιαίος φλοιός —το τμήμα του εγκεφάλου που σχεδιάζει και σκέφτεται— φρενάρει προσωρινά την κίνηση.

Ο οργανισμός «κρατάει» ενέργεια, παρατηρεί, και περιμένει τη σωστή στιγμή για να αντιδράσει.

Πώς μοιάζει στο σώμα

Το σώμα, όταν βιώνει ένταση ή στρες, μπορεί να εμφανίσει μια σειρά φυσιολογικών αποκρίσεων, γνωστών ως «freeze response». Αυτές περιλαμβάνουν:
Ακινησία ή σφιγμένα άκρα – αίσθηση παγώματος ή δυσκολία στην κίνηση.

• Μούδιασμα ή βαρύτητα στα άκρα – ήπιο ή έντονο, αποτέλεσμα της ενεργοποίησης του νευρικού συστήματος.
• Ρηχή ή περιορισμένη αναπνοή – η αναπνοή μπορεί να «σταματάει» ή να γίνεται κοφτή.
• Αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό – επιβράδυνση ή ελαφρά επιτάχυνση, καθώς η ενέργεια συγκεντρώνεται στο κέντρο του σώματος.
• Ψυχρότητα ή απώλεια θερμότητας – φυσική αντίδραση του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος.
• Αίσθηση αποστασιοποίησης – αίσθηση ότι το σώμα είναι αποσυνδεδεμένο ή ότι τα γεγονότα παρακολουθούνται από μακριά.
• Δυσκολία στην ομιλία ή την κίνηση – το σώμα «παγώνει» ως μηχανισμός προστασίας.
• Συνοδεία από φόβο ή άγχος – οι συναισθηματικές αντιδράσεις συχνά ενισχύουν την ακινησία.

Όλα τα παραπάνω είναι φυσιολογικές αποκρίσεις: το σώμα δεν μπλοκάρει, αλλά προστατεύει τον εαυτό του. Ανάλογα με την ένταση της ακινησίας και την αίσθηση αποσύνδεσης από το σώμα, το πάγωμα μπορεί να εμφανιστεί με διαφορετικούς τρόπους.

Λειτουργικό vs. Μη λειτουργικό πάγωμα

Το πάγωμα μπορεί να εμφανιστεί με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με την ένταση της αποσύνδεσης από το σώμα:

Λειτουργικό πάγωμα: νιώθεις αποσυνδεδεμένος από το σώμα σου, σαν να έχεις “φύγει”, αλλά συνεχίζεις να εκτελείς τις καθημερινές σου δραστηριότητες. Το σώμα κινείται, οι λειτουργίες συνεχίζονται, αλλά η αίσθηση παρουσίας μειώνεται.

Μη λειτουργικό πάγωμα: η ακινησία είναι βαθύτερη και συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα όπως υπνηλία ή αίσθηση ότι σε παίρνει ο ύπνος. Είναι σαν να μπαίνεις σε ένα είδος ύπνου, και οι φυσιολογικές λειτουργίες παραλύουν προσωρινά, καθιστώντας δύσκολη την άμεση αντίδραση.

Η αναγνώριση του είδους του πάγωματος βοηθά στην εφαρμογή κατάλληλων πρακτικών αυτορρύθμισης και επανασύνδεσης με το σώμα.

Πώς να το αναγνωρίσεις

Ίσως έχεις παρατηρήσει στιγμές που “χάθηκες” μέσα σε μια κατάσταση. Δεν μπορούσες να αντιδράσεις, παρόλο που μέσα σου ήξερες τι ήθελες να κάνεις. Μπορεί να έμοιαζε σαν να πάγωσε ο χρόνος ή σαν να ένιωθες spaced out — παρών, αλλά κάπως αποσυνδεδεμένος από ό,τι συμβαίνει.
Αυτή είναι μια μορφή freeze, ένας προσωρινός μηχανισμός του νευρικού σου συστήματος που προσπαθεί να σε κρατήσει ασφαλή όταν όλα φαίνονται υπερβολικά.
Το να το αναγνωρίζεις δεν είναι ένδειξη αδυναμίας· είναι το πρώτο βήμα αυτορρύθμισης. Από εκεί, μπορείς να μάθεις πώς να επιστρέφεις απαλά στην παρουσία — μέσα από την αναπνοή, την κίνηση και τη σύνδεση με το σώμα σου.

Τι μπορείς να κάνεις όταν συμβαίνει

Όταν νιώθεις ότι “παγώνεις”, προσπάθησε να μην πιέσεις τον εαυτό σου να αντιδράσει αμέσως.
Αντίθετα, παρατήρησε: πού στο σώμα νιώθεις τη σύσπαση;
Μπορείς να αναπνεύσεις αργά εκεί;
Μπορείς να νιώσεις το έδαφος κάτω από τα πόδια σου;

Ακόμη και λίγες συνειδητές αναπνοές, με αργή εκπνοή, βοηθούν το νευρικό σύστημα να επιστρέψει στη ρύθμιση.
Μικρές πράξεις επανασύνδεσης δίνουν στο νευρικό σύστημα το μήνυμα ότι είναι ξανά ασφαλές να κινηθεί.
Η ζωή αρχίζει να ρέει πάλι, με τον δικό της ρυθμό.

Απενεχοποίηση των φυσικών λειτουργιών του σώματος και των μηχανισμών επιβίωσης

Το πάγωμα δεν είναι κάτι που χρειάζεται να “ξεπεράσεις”. Είναι μια σοφή επιλογή του σώματος όταν όλα γίνονται υπερβολικά. Κάθε φορά που το παρατηρείς και το αναγνωρίζεις, κερδίζεις λίγο περισσότερη κατανόηση για τον εαυτό σου — και για τον τρόπο που λειτουργεί η ανθρώπινη φύση.

Μάθε περισσότερα – Γνώρισε τον Εαυτό σου Βαθύτερα

Αν θέλεις να μάθεις περισσότερα για το πώς μπορείς να ρυθμίσεις το σώμα σου μέσα από την αναπνοή, να διευρύνεις το παραθυρο ανοχής σου στα έντονα συναισθήματα και να επανασυνδεθείς με την αίσθηση ασφάλειας,
μπορείς να γραφτείς στη mailing list του Breathflow.

Εκεί θα λαμβάνεις ειδοποιήσεις για νέα άρθρα, βιωματικά σεμινάρια και πρακτικές που καλλιεργούν την παρουσία.